De Zes Denkhoeden van De Bono is een techniek om samen tot het juiste besluit te komen. In een serie blogs beschrijf ik elke week één van mijn favoriete creatieve technieken. In voorgaande blogs heb ik Brainwriting, de Crazy 8’s, Apple Drawing, The Creative Escape en de Alter Ego’s uitgelegd. Dit keer de 6 Denkhoeden van Edward de Bono, een techniek waarbij deelnemers vanuit een verrassend perspectief (een kleur hoed) een vraagstuk oplossen. Eigenlijk is dit helemaal geen favoriet van mij, maar het is zo’n mooie klassieker. Bovendien wordt hij meestal verkeerd toegepast. Daarom deel ik hem graag met je.
Edward de Bono
Eerst de credits voor Dr. Edward de Bono. Hij is één van dé grondleggers van ons begrip over creatief denken. Al in de jaren zestig van de vorige eeuw onderzocht de Bono creatieve technieken om problemen op te lossen. Hij zag dat op school een ‘verticaal denken’ wordt aangeleerd. Dit is een rationele en analytische manier van denken. Dat werkt handig bij eenvoudige taken waarbij de oplossing al bestaat, alleen nog beredeneerd moet worden.
De Bono zet daar ‘lateraal denken’ tegenover. Een meer intuïtieve en creatieve manier van problemen oplossen. Je kunt lateraal denken vergelijken met divergent denken; het bedenken van verschillende opties.
De zes denkhoeden
In 1985 publiceerde de Bono zijn beroemde boek ‘Six Thinking Hats’, over zijn methode om effectiever te kunnen nadenken met een groep mensen. De Bono onderscheidt zes verschillende denkhoeden die je kunt opzetten om op een specifieke manier naar een probleem te kijken:
1. De witte hoed: niet gekleurd, puur denken, in de vorm van feiten, cijfers en informatie.
2. De rode hoed: warm denken, op basis van emoties en intuïtie.
3. De zwarte hoed: de advocaat van de duivel, waarom iets niet zou kunnen?
4. De gele hoed: helder en optimistisch denken, constructief, kansen zien.
5. De groene hoed: vruchtbaarheid en groei, niet oordelen maar uitbouwen.
6. De blauwe hoed: afstandelijk, gecontroleerd, systematisch denken.
Hoe pas je de 6 denkhoeden NIET toe?
Laten we even beginnen met hoe je deze techniek niet moet toepassen, omdat dit meestal verkeerd gaat in een brainstorm. Wat je niet moet doen is het gesprek voeren waarbij iedereen een andere kleur hoed op heeft. Het is juist de bedoeling dat je tegelijkertijd dezelfde kleur hoed op zet en dan vanuit dat perspectief het vraagstuk bekijkt.
Zo pas de de techniek wel toe
Je pakt een vraagstuk aan door steeds met één bepaalde kleur hoed te kijken naar het probleem. Je start en eindigt altijd met de blauwe hoed (afstandelijk en gecontroleerd). Welke hoedenvolgorde je doet hangt af van het doel van het gesprek.
Stap 1
Samen met de groep bepaal je eerst hoe je wilt denken (welke hoedenvolgorde).
Stap 2
Vervolgens voer je het gesprek.
Stap 3
Ten slotte evalueer je de uitkomsten en bepaal je de vervolgstap.
Je hebt gemiddeld 2 minuten per denkhoed nodig. De ene hoed kost meer tijd dan de andere. De witte hoedenronde, waarin je de feiten verkent, kosten wat meer tijd om te zorgen dat je allemaal ‘on the same page’ zit. De rode hoedenronde (warm, emotie, besluiten) kan bijvoorbeeld een stemronde zijn zonder een gesprek. Je kunt hier ook stipstemmen (of dot voting) voor gebruiken.
Hoe kunnen we samenwerken na de vaccinatie?
Stel, je wilt met je team toe naar een nieuwe manier van samenwerken als straks iedereen is gevaccineerd. Een aantal teamleden wil (gedeeltelijk) thuis blijven werken, het remote werken heeft zo zijn voordelen. Maar de hele dag meetings op Teams is zo vermoeiend. Jullie hebben wat opgevangen over asynchroon en hybride werken.
Je start met de blauwe hoed. Het doel van het gesprek is bedenken hoe je straks samen wilt werken, dus je kiest samen de volgorde: blauw, wit, groen, geel, zwart, rood, blauw. Met de witte hoedenronde (feitelijk) bespreek je voorbeelden van hoe organisaties remote, asynchroon en hybride werken en komen statistieken op tafel over hoe mensen dat beleven. Met de groene hoed (groei, vruchtbaarheid) op bedenk je ideeën hoe dat er bij jullie uit zou kunnen zien. De gele hoed (optimistisch) helpt je dan om na te denken welke mogelijkheden er zijn om dit te realiseren.
Met de zwarte hoed leg je samen de zwakke plekken van de ideeën bloot en in de rode hoedenronde selecteer je op gevoel de beste ideeën. Tot slot zet je allemaal de blauwe hoed weer op en maakt concrete afspraken over de vervolgstappen.
Nieuwe creatieve technieken leren?
Ik ben heel benieuwd naar de creatieve technieken die jij toepast. Leuk als je voorbeelden of inspiratie mailt naar fieke@fridayoutofthebox.nl. Zelf aan de slag met creativiteit en innovatie? Check dan de training Design Thinking Fundamentals of download onze ultieme gids met 101 technieken voor idee generatie voor meer inspiratie.
Tot Friday!
Fieke Sluijs is ontwerper, trainer en facilitator. Ze werkt bij innovatiebureau Friday out of Box en verschillende organisaties in de publieke en private sector. Als creatieve facilitator motiveert ze mensen creatief zelfvertrouwen op te bouwen en hun innovatieve potentieel in te zetten. Haar innovatieworkshops en trainingen zijn energiek, inhoudelijk sterk en zitten vol met visualisaties. Uit je box? Gegarandeerd!